Хамза Хакімзадэ Ніязі

Ніязі Хамза Хакімзадэ
Асабістыя звесткі
Псеўданімы	Nihon
Дата нараджэння	22 лютага (6 сакавіка) 1889
Месца нараджэння	Каканд, Какандскі павет[d], Ферганская вобласць, Расійская імперыя
Дата смерці	18 сакавіка 1929(1929-03-18)[…] (40 гадоў)
Месца смерці	Шахімардан[d], Ферганскі вілает, Узбекская ССР, СССР
Грамадзянства	Расійская імперыя → СССР
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, паэт, палітык, кампазітар, раманіст, сцэнарыст, драматург, палітычны актывіст, навуковец
Мова твораў	узбекская мова
Грамадская дзейнасць
Партыя	КПСС
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Хамза Хакімзадэ Ніязі (узб.: Hamza Hakimzoda Niyoziy; 22 лютага (6 сакавіка) 1889, Каканд — 18 сакавіка 1929, кішлак Шахімардан) — узбекскі паэт, драматург, грамадскі дзеяч, народны паэт Узбекскай ССР (1926). Этнічны узбек.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям'і лекара. Вучыўся ў мактабе, затым у медрэсэ.

Арганізаваўшы бясплатную школу для бедных, выкладаў у ёй. Вершы пачаў пісаць з 1899 года пад уплывам творчасці ўзбекскіх асветнікаў Мукімі і Фурката. Асноўны твор дарэвалюцыйнай творчасці Хамзы, рукапісны вершаваны «Дыван» (1905—1914) на ўзбекскай і таджыкскай мовах, быў апублікаваны пасмяротна. У некаторых газэлях «Дывана» разам з традыцыйнымі вобразамі непадзеленага кахання прысутнічаюць матывы выкрыцця сацыяльнай няроўнасці, абароны навукі і асветы. Гэтымі ж матывамі прасякнуты і першыя апублікаваныя творы Хамзы: верш «Рамазан» (1914), аповесць «Новае шчасце» (1915), п'еса «Атручаная жыццё» (1916). У 1916—1919 гг. Хамза выпусціў 7 зборнікаў вершаў, якія сведчылі пераход паэта з пазіцый рэвалюцыйна-дэмакратычнага асветніцтва на пазіцыі рэвалюцыйнай барацьбы. Вершы, уключаныя ў зборніку «Духмяная ружа» (1919), сталі першымі ўзорамі пралетарскай паэзіі на ўзбекскай мове.

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 г. Хамза настаўнічаў у Какандзе і Фергане, арганізаваў перасоўную тэатральную трупу, што абслугоўвала часткі Чырвонай Арміі на Туркестанскім фронце, працаваў супрацоўнікам палітаддзела Туркфронта, а пазней — Алпалітасветы. Член РКП (б) з 1920 года. У 1918 годзе ён стварыў п'есу «Бай і парабак», якая стала першым творам узбекскай савецкай драматургіі. Папулярнасцю карыстаюцца п'есы Хамзы «Выхадкі Майсары» (1926) і «Таямніцы паранджы» (1927), у якіх гаворыцца аб цяжкай долі ўзбекскіх жанчын у дарэвалюцыйныя гады. Яму належыць некалькі дзясяткаў песень. Збіраючы ў розных раёнах Узбекістана народныя песні, выконваў іх на нацыянальных інструментах. З музычнай спадчыны Хамзы ацалела не ўсё. Некаторыя яго мелодыі ўвайшлі ў зборнік «Песні Ферганы, Бухары і Хівы» (1931); частка песень запісана ад вядомых узбекскіх спевакоў. Хамза вёў разнастайную грамадскую працу, змагаўся за разняволенне жанчын, выкрываў дзеянні нацыяналістаў і рэакцыйнага духавенства. Хамза быў забіты бандай рэлігійных фанатыкаў.